Jedzenie w Gruzji - przewodnik dla turystów
- Veridia
- 31 sty
- 7 minut(y) czytania
Poniższy artykuł jest esencją informacji wyciągniętych z niezliczonej ilości wpisów na blogach, relacji podróżników, własnych doświadczeń z wizyty w Gruzji i innych źródeł opisujących lokalną kuchnię. Starałem się w sposób skondensowany przedstawić ogólną scenę żywieniową tego państwa z punktu widzenia turysty.
Kuchnia gruzińska jest niesamowicie bogata, a opisane tutaj potrawy są jedynie niewielkim wycinkiem tego, co możemy znaleźć na tradycyjnym gruzińskim stole.
Wypisanie jednak wszystkiego nie tylko stworzyłoby niemałą książkę. Sprawiłoby również, że turysta, który pojedzie do Gruzji nie miałby pojęcia, które z tych potraw są naprawdę warte spróbowania, i najbardziej charakterystyczne dla Gruzinów. W końcu nikt nie wciśnie w siebie setek różnych potraw w ciągu jednego, nawet kilkutygodniowego wyjazdu.
Spis treści
Najciekawsze potrawy gruzińskiej kuchni
Na słono
Chinkali - gruziński odpowiednik naszych pierogów w kształcie sakiewek. Tradycyjnie z mięsem, z którego podczas gotowania wytapia się bulion. Chinkali je się w nietypowy sposób - chwytając za ogonek u góry “sakiewki”, odgryza się kawałek ciasta, tak aby powstała dziurka przez którą można wypić bulion. Po wypiciu bulionu zjada się resztę pierożka. Ogonka, za który trzymany był pierożek, zwyczajowo nie powinno się zjadać, jednak nie jest to zasada do której każdy się stosuje.
Chaczapuri - jest to ogólne określenie wielu rodzajów gruzińskich zapiekanych placków z serem. Najpopularniejsze odmiany to:
Chaczapuri adżarskie - najlepiej kojarzone w Polsce, w kształcie charakterystycznej łódeczki/łezki, z serem i jajkiem w środku.
Chaczapuri imeretyjskie - płaskie i okrągłe, z nadzieniem serowym wewnątrz.
Lobiani - podobne do chaczapuri imeretyjskiego, z czerwoną fasolą zamiast sera.
Kubdari - również podobne do chaczapuri imeretyjskiego. W tej odmianie zamiast sera, w środku znajduje się mięso.
Sery - Sery są ważnym elementem kuchni gruzińskiej. To najpopularniejszych można zaliczyć sulguni (najczęściej spotykany jako nadzienie chaczapuri) i imeruli. Chcąc spróbować więcej rodzajów, najłatwiej będzie w restauracji zamówić deskę serów. To co może zdziwić na takiej desce, to fakt, że znajdują się na niej jedynie sery, bez żadnych dodatków - zupełnie inaczej niż na zachodzie.
Charczo i Chakapuli - popularne w Gruzji zupy gulaszowe. Charczo przyrządzane jest na bazie wołowiny, a konsystencją bardziej przypomina zupę. Chakapuli jest gęstsze, bardziej przypominające duszone mięso w sosie, a przyrządza się je najczęściej z jagnięciny lub baraniny.
Mcwadi - gruzińskie szaszłyki, przyrządzane z różnych mięs. Są wyjątkiem od reguły, jeśil chodzi o rozmiar ich porcji - w przeciwieństwie do większości serwowanych dań, jedna porcja raczej nie wystarczy aby najeść się do syta.
Odżachuri - jednogarnkowe danie, zazwyczaj zawierające mięso, ziemniaki i cebulę. Kreatywność jest tutaj nieograniczona - te dania muszą być przede wszystkim sycące i proste do przyrządzenia.
Czichirtma czyli “gruziński rosół” - bulion z kurczaka, zagęszczany jajkiem. Przyrządzany jest niemal zupełnie bez warzyw, a jedynie z cebulą i dodawanymi już na samym końcu gotowania kolendrą i koperkiem. Zupa jest uznawana za gruziński sposób na kaca, co w tamtejszej kulturze jest jej ważną zaletą.
Adżapsandali - danie ze smażonego bakłażana z cebulą, pomidorem i papryką, duszonych z dodatkiem przypraw. Można je porównać do wegetariańskiego leczo.
Badridżani - zwinięte w roladki smażone plastry bakłażana, nadziane pastą z orzechów włoskich i czosnku. Najczęściej podawane jako przystawka.
Słodycze i napoje
W przeciwieństwie do dań słonych, wybór tradycyjnych słodyczy jest w Gruzji niewielki. Można jednak powiedzieć, że Gruzini nie poszli w ilość, a w jakość - ich słodkie przekąski są nie tylko przepyszne ale również (jak na słodycze) wyjątkowo zdrowe!
Czurczchela - orzechy nawleczone na nitkę, a następnie gotowane w zagęszczonym mąką soku z winogron i innych owoców, tworzące podłużne sople, nieco przypominające duże batony. Sprzedawane najczęściej na lokalnych bazarach. Prawdziwa czurczhela robiona jest bez dodatku cukru.
Tklapi - wyszuszone - tradycyjnie na słońcu - puree owocowe, rozwałkowane na kilkumilimetrowe płaty. Tklapi robi się z wielu rodzajów owoców, i na bazarkach można znaleźć przeróżne smaki. Winogronowe, brzoskwiniowe, morelowe i wiśniowe należą do najpopularniejszych. Podobnie jak czurczhele, tklapi przyrządza się bez dodatku cukru.
Gozinaki - to prażone orzechy (najczęściej włoskie) w miodzie. Można je porównać do polskich sezamków, z tą różnicą że są o wiele grubsze, a zamiast ziaren sezamu są w nich orzechy.
Baklawa - deser, który do Gruzji przywędrował z Turcji. Składa się z wielu cienkich warstw ciasta przekładanych warstwami orzechów oblanych słodkim syropem.
Świeżo wyciskane soki - gruziński klimat sprawia, że rosną tam m. in. takie owoce jak pomarańcze i granaty, a w wielu miejscach można dostać świeżo wyciskane soki. Największą atrakcją wśród nich może okazać się sok z granatów, bo ciężko spotkać taki w Polsce.
Wina - Gruzja jest najstarszym regionem winiarskim na świecie. Gruzińskie wina cieszą się doskonałą opinią, a w 2013 roku, metoda produkcji używająca kvevri, czyli glinianych dzbanów zakopywanych w ziemii została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Ciekawostką jest, że w Gruzji można znaleźć lody o smaku wina.
Chacha - mocny gruziński destylat produkowany z resztek po produkcji wina. Zawartość alkoholu może sięgać nawet 85% obj. w domowej roboty chachy. Dla chachy produkowanej komercyjnie jest to zazwyczaj 40-50%.
W Gruzji alkohol dozwolony jest od 18. r. ż. Jak każdy alkohol chacha i wina powinny być spożywane z umiarem i zgodnie z przepisami prawa.
Ceny
Artykuł pisany był w styczniu 2025, kiedy kurs lari wynosił 1GEL = 1,42PLN. Taki kurs został przyjęty przy przeliczaniu cen na złotówki
.
Oczywiście podane ceny są jedynie orientacyjne i zależą od terminu wyjazdu oraz wybieranych miejsc. Przeciętne ceny są podobne w różnych regionach Gruzji, ze stolicą - Tbilisi - będącą jedynym wyjątkiem, gdzie ceny są nieco wyższe
Sycący posiłek dla 2 osób w średniej klasy restauracji kosztuje około 60-80 lari czyli 85-110zł. W tej cenie można się spodziewać pełnego 3 daniowego obiadu, np. sałatki, dania mięsnego i po 5 chinkali na osobę, z dodatkiem pieczywa i czegoś do picia. Chcąc oszczędzić da się zejść do ceny mniej więcej 40 lari, czyli 55zł.
Dla jednej osoby ciężej jest podać jednoznaczną cenę, bo gruzińskie dania są zazwyczaj przygotowane do grupowej “uczty” i dzielenia się nimi. Uwzględniając to, pojedyncza osoba zapłaci około 30-45 lari (40-65zł) za opisany wyżej zestaw dań, ale prawdopodobnie zostanie jej wtedy nieco resztek.
Ceny czurczcheli to 2-3 lari (3-4,50zł) za sztukę. Ceny tklapi są podobne, choć zależą od rozmiaru przekąski. Gozinaki w sklepach spożywczych kosztuje około 20-25 lari, czyli 30-35zł za opakowanie 200g. Na bazarkach można kupić je w podobnej cenie również w mniejszych porcjach.
Ceny świeżo wyciskanych soków to zazwyczaj 5-10 lari (7-15zł) za szklankę, choć szklanka soku z granatu może kosztować nawet do 20 lari (30zł) w najbardziej przyciągających turystów miejscach.
Ceny win zaczynają się od 3-5 lari (4,50-7zł) za kieliszek wina z beczki. Za kieliszek droższych gatunków, można spodziewać się cen dochodzących do 20 lari, czyli 30zł. Za butelkę wina zapłaci się tam zazwyczaj między 30-80 lari, czyli 45-110zł.
Ceny chachy to około 5-15 lari (7-20zł) za kieliszek, a butelka 0.5l kosztuje około 20-50 lari (30-70 zł).
Ceny alkoholi w sklepach specjalizujących się w nich mogą być oczywiście o wiele wyższe.
Różnice zwyczajów związanych z jedzeniem
Czas to w Gruzji pojęcie względne - godziny otwarcia restauracji np. podane w Google nie są sztywne. Informacja podana na stronie, że otwarte jest od 10, nie znaczy że restauracja nie otworzy się dopiero o 10.30. Jest to zjawisko częste zwłaszcza w chłodniejszych miesiącach, kiedy na miejscu nie ma wielu turystów.
Czasem do cen podanych na menu doliczana jest opłata za obsługę - zazwyczaj 10%, choć czasem nawet do 20%. Informacja o doliczanych opłatach powinna znajdować się na dole każdej strony w menu. Warto zaznaczyć, że najprawdopodobniej nie pójdzie ona bezpośrednio do kelnerów, dlatego jeśli obsługa była na dobrym poziomie, i stać nas na to, dodatkowe danie napiwku w kwocie około 10% posiłku jest mile widziane.
Na niektórych blogach można znaleźć informacje mówiące dodatkowo o doliczaniu VAT w taki sam sposób jak opłat za obsługę. Od 2024 roku wprowadzono jednak prawo wymagające aby był on uwzględniany w cenach podanych w menu.
Większość restauracji, zwłaszcza tych w bardziej “turystycznych” miejscach, tłumaczy swoje menu na rosyjski i angielski. Jest to dużym ułatwieniem, bo w przeciwnym wypadku trzeba by rozszyfrowywać nazwy dań wraz z opisami, wyglądające mniej więcej tak:
ჩადეთ ინვესტიცია კომფორტში ახლა და შეიძინეთ ჩვენი სამოგზაურო ბალიში 😉.
Mimo, że warto zawsze starać się zjeść to co się zamówiło, nie dojedzenie posiłku do końca nie jest zazwyczaj uznawane za obraźliwe - przy tamtejszych rozmiarach porcji nieraz ciężko je dokończyć. Jedzenie najprawdopodobniej i tak się nie zmarnuje - resztkami często karmi się zwierzęta.
Wegetarianie i alegicy
Kuchnia gruzińska jest dość przyjazna wegetarianom - mimo ogromnego wyboru mięs, są też bezmięsne opcje dań. Większość restauracji ma w swojej ofercie kilka potraw wegetariańskich.
Osoby z nietolerancją glutenu będą miały przed sobą pewne wyzwania. Na pewno będą zmuszone odpuścić flagowe dania Gruzji, czyli chaczapuri, chinkali i czurczcheli (zewnętrzna powłoka zagęszczana jest mąką). Kuchnia gruzińska ma jednak wiele opcji opartych na warzywach i mięsie, które z zasady są bezglutenowe.
W podobnej, choć nieco lepszej sytuacji znajdą się osoby z nietolerancją laktozy. Sery są w Gruzji częstym elementem dań, a do wielu rodzajów pieczywa dodawane jest mleko. Również w tym wypadku, dania oparte na mięsie i warzywach będą najbezpieczniejszą opcją.
Jedzenie w Gruzji - podsumowanie
Typowe gruzińskie potrawy są zazwyczaj sycące i ciężkie, przygotowane z prostych składników - pieczywa, serów, mięsa i warzyw. Lokalne owoce i warzywa są często bogatsze w smaku niż te importowane do Polski, dlatego świeże owoce, świeżo wyciskane soki i różnorodne sałatki przyjemnie urozmaicają jadłospis podczas wyprawy.
Gruzini znani są ze swojej gościnności, a ci którzy byli zapraszani do ich domów potwierdzą, że od Gruzina nigdy nie wyjdzie się głodnym. Kultura jedzenia jest tam nastawiona na wspólne ucztowanie w gronie rodziny lub przyjaciół.
Kuchnia Gruzji nie jest jedynym powodem dla którego warto pojechać do tego kraju. Przepiękne krajobrazy od gór Kaukazu po Morze Czarne, niezwykli ludzie, no i pyszne posiłki - to wszystko jest przepis na niezapomniane wakacje.
Aby jak najlepiej wykorzystać czas na miejscu w Gruzji, koniecznie zaopatrz się w naszą naturalną poduszkę podróżną!
Dzięki niej kilkugodzinny lot nie będzie męczący, a na miejsce dotrzesz wypoczęty i gotowy do zwiedzania, zamiast już na starcie zmęczony podróżą!
